Nederlanders, vooral afkomstig uit bepaalde delen van ons kikkerlandje, staan hierom bekend. Denk maar aan “Geen cent te veel” en “Op de kleintjes letten”. “Kijken, kijken en niets kopen” is ook een gevleugelde uitspraak in het buitenland over ons. Een echtpaar uit Groningen, sorry Groningers onder ons, loopt langs een viskraam waar net lekkerbekjes worden gebakken. De man zegt tegen zijn vrouw: “Wat ruikt het hier lekker naar vers gebakken vis” waarop zijn vrouw tegen hem zegt; “Kom, laten we maar snel doorlopen!”

Ik ken mensen die als ze ’s morgens van bed komen, elkaar goedemorgen wensen en daarna gelijk beginnen over “Wat kost het?”en dit volhouden tot het slapen gaan. Zuinigheid is niet iets waar alleen Nederlanders patent op hebben. Groupon bijvoorbeeld, bestaat niet alleen in Nederland. Het gekke met Groupon is, dat er doelgroepen in een restaurant komen die normaal met een grote boog om deze zaak heen zouden lopen.

Een trendy zaak voor dertigers waar ineens een half bejaardenhuis is neergestreken. Terwijl de dertigers normaal gesproken pas om 21.00 uur binnenvallen, zitten de oudjes al om 18.00 uur met het servet om de nek geknoopt, te smikkelen. Zo hebben die doelgroepen natuurlijk geen last van elkaar want dan zijn die vreemde eenden in de bijt al lang vertrokken. Zuinigheid is niet strikt gebonden aan een generatie, hoewel er wel een flink verband is.

Dat zuinigheid ook een keerzijde heeft is wellicht niet overal bekend. Kent u de reclame van Sunweb? Een gezinnetje, bestaande uit man, vrouw en zoontje die van alles weigeren wat door de hostess wordt aangeboden? Ze zitten onder een handdoekje aan het strand. De hostess biedt een parasol aan maar die weigeren ze. “Nee, dank u, we hebben het niet te warm, het is zo prima naar onze zin”. Ook een mooie voetbal voor de zoon wordt resoluut geweigerd. Zijn zelf meegebrachte totaal verfrummelde bal is toch prima! Later, in de bus naar huis horen ze van andere vakantiegangers dat al die aangeboden zaken gratis waren. De teleurstelling druipt van hun gezichten af.

Nu is de scheidslijn van pure commercie en gastvrijheid moeilijk vast te stellen, vandaar dat er wel eens wat mis gaat. Je neemt samen met je partner ergens een kopje koffie. Dan komt de ober vragen of hij nog een keer in mag schenken. De één zegt nee, de ander ja. De eerste is bang te moeten bijbetalen en probeert ook nog de ander er van te weerhouden een tweede kop te nemen. Wat blijkt: “Het tweede kopje is gratis”. Dus daar zit je dan met partner in je eentje die tweede kop te drinken, terwijl je partner beteuterd kijkt omdat hij of zij, meestal zij, oeps, een gratis kop koffie aan haar neus voorbij heeft laten gaan.

Bij sommige mensen is het zo, dat als ze van tevoren zouden weten dat iets gratis is, ze het altijd zullen nemen, ook al hebben ze er totaal geen zin in. Ze zitten het dan vaak, tegen heug en meug, oftewel met frisse tegenzin, te eten of op te drinken. Sommige mensen maken het wel heel bont. Zoals een mevrouw aan boord van ons cruiseschip, die haar theebuiltje haalt op een zelfbedieninglocatie, waar koffie en thee gratis is. Met het theebuiltje gaat ze naar een andere locatie op het schip ( 10 verdiepingen lager) waar live muziek is en waar je een klein bedrag moet betalen voor koffie en thee, maar dan vers gezet en met bediening. Hier bestelt ze doodleuk een kop heet water (is gratis) .

Hoe verzin je zo iets? Of iemand bestelt een Doggy bag tijdens een diner aan boord in het luxe Steakhouse. Hier worden inderdaad gigantische lappen vlees geserveerd. Je vraagt je dan af wat zo iemand met die goed gevulde Doggy bag gaat doen. Wat zo bij mij opkomt:Varen we vanavond misschien in wateren, waar het krioelt van de haaien of piranha’s en gooit de man zijn Doggy bag overboord in de hoop er een paar leuke opnames van te kunnen maken? Of wil hij testen of ze er inderdaad zitten, zodat hij daarna zijn vriendin overboord kan kieperen? Of staat hij vannacht op, om het restant van zijn Porterhouse of Rib Eye op te peuzelen? Misschien was het wel de laatste avond van zijn cruise, neemt hij het lekkers mee voor onderweg, of bewaart hij het voor als hij weer thuis is.

Het kan nog erger. Een stel is 25 jaar getrouwd en als verrassing komen de obers aan het eind van het diner aan tafel met een mooi taartje waarop kaarsjes. De obers feliciteren het paar en zingen het stel ook nog even vrolijk toe. Vervolgens wil één van de obers met een “big smile”het taartje aansnijden waarop de vrouw zegt: “ Nee dank u, we willen niet”.

Ik heb nog nooit van mijn leven een ober zo beteuterd zien kijken als hier. Zouden dit ook Sunweb klanten zijn, vraag ik me dan af? Zou de vrouw echt denken dat ze “gecharged” wordt voor het taartje? Vanwege de lijn hoeft ze niet te weigeren want ze is een wandelend gratenpakhuis. Misschien toch de avond daarvoor overboord gegooid en weer opgevist door de man die eerder in het steakhouse had gegeten? Uiteindelijk heeft het paar toch van het taartje gegeten en…. het restant ingepakt meegenomen. Misschien heeft de ober nog expliciet uitgelegd dat het van het huis, dus GRATIS is.

Natuurlijk barst het overal van de lieden die proberen geld uit je zak te kloppen, maar het is toch vreselijk jammer, als je als gast in een situatie komt, waarbij je een inschattingsfout maakt en je echte gastvrijheid aanziet voor pure business. Hoewel er natuurlijk altijd pessimisten onder ons blijven die echte gastvrijheid ook als pure commercie zien.

Echter, de meest doorgewinterde gastheer zal even moeten slikken,als hij ziet, dat zijn goedbedoelde, oprechte uitingen van gastvrijheid op deze manier om zeep worden geholpen.

Martin de Baat