Wordt het niet eens hoog tijd dat ook de gast in het restaurant, bij de traiteur, slager of visboer informatie krijgt over de herkomst en kweek van de aangeboden producten?

Tilapia als lekkerbek: Heeft u nog trek?

Tilapia is oorspronkelijk Afrikaans, maar nu wordt hij voornamelijk in Zuid-China, Indonesië en Bangladesh gekweekt. De export gaat grotendeels richting Amerika, maar ook in Europese supermarkten duikt de vis op. Het grootse probleem met tilapia is het gebruik van hormonen. Alleen de mannetjes van de soort, zijn bruikbaar om verwerkt te worden. Dus worden van de vrouwtjes op jonge leeftijd mannetjes gemaakt. Dat kan door het toedienen van grote dosissen testosteron. Te veel testosteron kan leiden tot borstkanker.

Tilapia wordt ook wel “strontmond” genoemd door z’n kwekers. De vis is de kampioen in het eten van zijn eigen uitwerpselen; hij consumeert tot zes keer meer uitwerpselen dan dat hij er zelf produceert. En dan te bedenken dat er al visboeren zijn die deze vis als “Lekkerbekje ” aanprijzen!

Of hebt u liever Pangasius als lekkerbek?

Warenwettelijk gezien is de productaanduiding Lekkerbek niet beschermd. Dit betekent dat de visboer er werkelijk alles in mag stoppen zolang het maar niet in overtreding is met Warenwet artikel 18 dat het voorhanden hebben, uitdelen of verhandelen van producten verbiedt die vervalst zijn of schadelijk zijn voor de consument. Zelfs vervalsing zal niet hard gemaakt kunnen worden. ‘Lekkerbek’ is gewoon een fantasienaam. Zo’n gebakken vis kan bijvoorbeeld ook een Smulhap, Zuiderzeehap of Bakvis genoemd worden. Het is wel zo netjes om te vermelden welke vissoort er in de lekkerbek verwerkt wordt. Pure klantenbeleefdheid vind ik dat. Helaas moet ik constateren dat het personeel aan de viskraam vaak geïnstrueerd is om bij vragen over de herkomst van de lekkerbek keurig te antwoorden dat het om witvis gaat.

Ja, daar valt weinig tegenin te brengen.

Pangasius is een Vietnamees succesverhaal. 90 procent van alle pangasius wordt gekweekt in de Mekong-rivierdelta.

Het succes van pangasius heeft de vis onder meer te danken aan een fysiologisch kenmerk. Door z’n unieke zwemblaas kan de soort direct zuurstof halen uit de lucht. Dat betekent dat kwekers niet te veel moeten wakker liggen van het zuurstofgehalte van het water. Lees: waterkwaliteit is niet echt een punt en je kunt heel veel vissen in heel weinig water kweken. De norm is zowat 150 stuks in een drijvende kooi van een kubieke meter, en een stuk of tachtig per vierkante meter in een kunstmatige vijver.

De Mekong is één van de zwaarst vervuilde rivieren ter wereld. De hoeveelheid arseen in de stroom ligt tot acht keer hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie als veilig acht. In het grondwater is de concentratie zelfs twintig keer hoger dan veilig. Het gif komt onder meer van een quasi ongecontroleerd gebruik van pesticiden. De impact is nog niet duidelijk: de effecten van chronische arseenvergiftiging zijn vaak pas na tien jaar te zien. Daarnaast munt de Mekong uit door de prominente aanwezigheid van kankerverwekkende PCB’s, DDT’s, CHL’s, HCH’s en HCB’s.

De vis-apotheker

Uw pangasiusfilet leeft niet alleen in dat brakke water; het wordt ook gebruikt om hem in te vriezen. Dat is niet alles. De sjiekste zelfstandigen in de regio zijn de handelsreizigers die met een koffer vol geneesmiddelen tegen parasieten in de vis, pre- en antibiotica en nog van dat fraais aankloppen bij de viskweker.

In het assortiment ook steevast trifluralin, dat met recht en rede in Europa verboden is. Het pesticide excelleert in zowat alles wat u niet in de buurt van vis voor consumptie wil: persistent in de bodem en niet gemakkelijk biologisch afbreekbaar en een hoog potentieel voor bioaccumulatie, vooral in waterorganismen. De viskwekers vinden het echter een doeltreffend middel tegen ongewilde plantengroei in hun vijvers.

Een ander middeltje dat gretig wordt afgenomen: vrouwelijke pangasius groeit opmerkelijk sneller en legt sneller en meer eieren wanneer ingespoten met een hormonenextract, dat een Chinese firma produceert uit gedehydrateerde urine van zwangere vrouwen.

De kip en de vis

De pangasius krijgt korrel als eten. Daarin onder meer vismeel (dat komt uit Zuid-Amerika, waar 90 procent van de ansjovisvangst verwerkt wordt tot beestenvoeder, maar dat is een ander verhaal), eiwitten van plantaardige oorsprong zoals soya, maar ook eiwitten van dierlijke oorsprong, nogal wat pluimen van kippen en andere bijproducten van gevogelte. Dat laatste kan het risico met zich meebrengen dat het in die regio gangbare vogelgriepvirus ook in de vissector terecht komt. Een keer verwerkt, krijgt de pangasiusfilet een injectie met een pentanatriumtrifosfaatoplossing. Die bedraagt tussen 10 en 20 procent van het gewicht van de filet. De filet wordt daardoor zwaarder (en brengt meer op) plus zorgt dat hij langer bewaard kan worden.

Heeft u nog trek ? Of toch maar liever een Hollands sliptongetje?

Martin de Baat